Azken asteotan 2025eko aurrekontuak negoziatzen aritu gara Eusko Jaurlaritzarekin. Negoziaketa betean beraz, gizarteak bizi duen arazo larri eta premiazkoenetako bati aurre egiteko: etxebizitza larrialdiari. EH Bildun argi izan dugu hasiera-hasieratik gure lehentasuna zein izan den: etxebizitza eskubidea bermatzea, oinarrizko eskubide gisa, euskal gizartearen sektore zabalentzat eskuraezina den pribilejio bat izateari utz diezaion.
Egun indarrean dagoen eta EAJk eta PSEk bultzatzen duten ereduak logika neoliberal bat iraunarazten du, etxebizitza gizarte-ondasun bihurtu beharrean, finantza-aktibo bihurtzen duelako. Zifrak kezkagarriak dira: alokairuaren eta etxebizitzen erosketaren prezioak neurriz kanpo igo dira familien diru-sarrerekin alderatuta, eta milaka gazte eta familia bazterkeria-egoeretara bultzatu dituzte. Bien bitartean, prestazio ekonomikoak eta zerga-kenkariak handitzean oinarritutako egungo politikek ez dute lortu prezioen igoera geldiaraztea, ezta etxebizitza eskubidea bermatzea ere.
Negoziazio honetan egoerari aurre egiteko proposamen argiak, ausartak eta arduratsuak jarri ditugu mahai gainean. Alokairu babestuko parke publikoa handitzea defendatu dugu, etxebizitzak erosiz eta alokairu sozialera bideratutako eraikuntza berriak sustatuz. Alokairuaren prezioak modu eraginkorrean arautzeko beharra planteatu dugu, Etxebizitza Legea aplikatuz eta gure errealitatera egokituko den erreferentziazko prezio indizeen sistema propio bat garatuz.
Halaber, azpimarratu dugu oso garrantzitsua dela hutsik dauden etxebizitzak mobilizatzea, gehien behar dutenen zerbitzura jartzeko, eraginkortasunez jardutea ahalbidetuko duten legezko neurriak eta neurri ekonomikoak erabiliz. Gainera, lankidetza publiko-pribatu eta publiko-komunitarioko formulak esploratu behar direla uste dugu, Bartzelona eta Nafarroa bezalako esperientziak baliatuta, interes soziala errentagarritasun ekonomikoaren gainetik egongo dela bermatzeko.
Proposamenek larrialdiari berehala erantzuteko borondateaz gain, merkatua egituraz eraldatzea ere bilatzen dute, espekulaziotik askatzeko eta etxebizitzaren funtzio soziala bermatzeko. Hala ere, biziki sentitzen dugu EAJk eta PSEk negoziazioetan neurri horiek baztertu izana. Gure ustez nahikotasunezkoa ez den, jasanezina den eta herritarren benetako beharretatik urrun dagoen eredu batekin topo egin dugu.
Hala ere, ez dugu etsi. Egoeraren azterketa eta berau iraultzeko egindako proposamenak ez dira kritika hutsa, ekintza eta eztabaida eraikitzailerako deia ere badira. Elkartasunean eta belaunaldien arteko konpromisoan oinarritutako etxebizitza-politika ausarta gidatzeko beharrezkoak diren tresnak, eskala eta zentzu komunitarioa baititu Euskal Herriak.
Azterketa horretan sakontzeko eta negoziazio hauetan defendatu ditugun proposamenak zehatz-mehatz ezagutzeko gonbita egiten dizugu. Gure ustez, hausnarketa kolektibotik eta erabakimenarekin soilik bermatu ahal izango dugu etxebizitza duin baterako sarbide unibertsala, eta erronka hori aukera bihurtu ahal izango dugu gizarte justuago eta solidarioago bat eraikitzeko.
